Pełna edycja Archiwum Ringelbluma

Dokumenty zebrane w tym tomie dotyczą działalności grupy Oneg Szabat. Dokumentacja jest podzielona na kilka grup. W pierwszej znalazły się materiały o charakterze personalnym, m.in. lista adresowa współpracowników Oneg Szabat. Do drugiej grupy włączono spisy archiwalne dokumentów zdeponowanych w zbiorach ARG. Pokazują one metody i efekty pracy zespołu, a jednocześnie informują o osobach biorących udział w działalności Oneg Szabat. Dokumenty z trzeciej grupy dotyczą programu naukowego zespołu. Są to konspekty, plany i ankiety służące do zbierania dokumentacji historycznej przeznaczonej do monografii naukowej o losach ludności żydowskiej podczas wojny. Dwie ostatnie grupy odnoszą się do działalności informacyjnej Oneg Szabat. Obejmują „Biuletyny Oneg Szabat” i „Wiadomości ARG”, czyli serwisy informacyjne zbierające dane o losie różnych skupisk żydowskich na ziemiach polskich, a także najważniejsze materiały dokumentujące przebieg Zagłady: raporty o ośrodku zagłady w Chełmnie nad Nerem, raporty „Drugi etap”, „Gehenna Żydów polskich” i wreszcie raport o akcji likwidacyjnej w getcie warszawskim w 1942 r.

Niniejszy tom obejmuje czasopisma wydawane przez Haszomer Hacair, syjonistyczną i lewicową organizacją młodzieżową, bardzo aktywną w konspiracji getta warszawskiego, a także dokumenty dotyczące jej działalności w trakcie wojny. Publikowany zespół obejmuje osiem tytułów prasowych: Płomienie, Iton Hatnua, El-Al, Neged Hazerem, Jutrznię, Przedwiośnie, Ojfbrojz oraz Zarzewie. W tomie znalazła się także m.in. ciekawa kolekcja listów przesyłanych w pierwszej połowie 1940 r. przez członków organizacji do jej warszawskiej centrali. Lektura listów pozwala przemyśleć rolę i wojenną biografię członków kierownictwa Haszomer Hacair: Mordechaja Anielewicza, Josefa Kapłana, Tosi Altman czy Miriam Hajnsdorf. Tom otwiera obszerny wstęp stanowiący przyczynek do historii Haszomer Hacair w getcie warszawskim. Poruszono w nim tematy takie jak ideologiczna ewolucja organizacji w trakcie wojny czy jej udział w przekazywaniu informacji o Zagładzie.

Kazania cadyka z Piaseczna wygłaszane pod okupacją niemiecką, a od listopada 1940 r. w getcie warszawskim, to dokument o wyjątkowym znaczeniu i wielu poziomach przekazu. Należą one do kanonicznych dzieł dotyczących ortodoksyjnej myśli żydowskiej czasu Zagłady. Chociaż w kazaniach nie znajdziemy odniesień do konkretnych wydarzeń okupacyjnej rzeczywistości, to nie brak tam refleksji na jej temat. Liczne są wzmianki o „złoczyńcach”, cierpieniu i mękach, fizycznej i psychicznej udręce, bólu po stracie ukochanych osób oraz o kryzysie religii i wiary. Jest to pierwsza kompletna publikacja tego dokumentu w języku polskim w przekładzie z hebrajskiego oryginału, na nowo odczytanego i z komentarzami Daniela Reisera, wnikliwego badacza Kabały, filozofii chasydyzmu, współczesnego mistycyzmu i teologii Zagłady.

Tom zamyka polską edycję dokumentów Archiwum Ringelbluma. W pierwszej części publikacji znalazły się dokumenty, które w trakcie ponad dwudziestoletniego procesu wydawniczego z różnych powodów nie trafiły do „swoich” tomów tematycznych. Część drugą stanowią informacje o dokumentach, które w Archiwum znalazły się z powodów nie zawsze dla redaktorów jasnych, ale wiedza o tym, że zostały ukryte razem ze świadectwami zebranymi w ramach prac grupy Oneg Szabat, jest konieczna dla pełnego obrazu tego zbioru. Pozostaliśmy w ten sposób wierni założeniu, że w ramach naszej edycji upublicznimy wszystko, co do nas z Archiwum dotarło. Na część trzecią składają się odpisy dokumentów pochodzących z Archiwum, ale zachowane poza nim, odnalezione w trakcie kwerend. Dodane na końcu zestawienie wszystkich publikowanych dokumentów, ze wskazaniem ich miejsca w tomach, jest dla czytelników przewodnikiem po tej obszernej publikacji.

Czytaj dalej:

PEŁNA EDYCJA ARCHIWUM RINGELBLUMA

PEŁNA EDYCJA ARCHIWUM RINGELBLUMA W JĘZYKU ANGIELSKIM

„NAD JEDNYM SŁOWEM SIEDZIEĆ CAŁYMI DNIAMI” – wywiady z tłumaczami pełnej edycji Archiwum Ringelbluma