Notatka dołączona do biuletynów Oneg Szabat /
źródło: Archiwum Ringelbluma
Jednym z najważniejszych zadań grupy Oneg Szabat było gromadzenie informacji o losie Żydów na ziemiach polskich. Jesienią i zimą 1941 roku do getta warszawskiego przybyli uciekinierzy z terenów wschodnich z wiadomościami o masowych egzekucjach ludności żydowskiej. Członkowie grupy przeprowadzali wywiady z uchodźcami i przesiedleńcami, gromadzili wspomnienia i świadectwa, m.in. listy. Wieści o eksterminacji w Kraju Warty, a potem w Generalnym Gubernatorstwie, stały się przyczynkiem do zintensyfikowania prowadzonej przez Oneg Szabat polityki informacyjnej.
Rozpoczęcie przez Niemców akcji „Reinhardt” stało się dla grupy Oneg Szabat bezpośrednim impulsem do wydania biuletynu mającego dostarczać polskiej i żydowskiej prasie konspiracyjnej informacje na temat przebiegu akcji eksterminacyjnej. W założeniu biuletyn miał ukazywać się w wersji drukowanej i w takiej postaci ukazał się pierwszy numer. Kolejne opracowywano w postaci rękopiśmiennej (pisał je głównie Eliasz Gutkowski) lub maszynopisów. Jednym z redaktorów był Hersz Wasser, który po wojnie nazwał je „biuletynami serwisu prasowego Oneg Szabat”.
Eliasz Gutkowski i Hersz Wasser
W biuletynie z 3 kwietnia 1942 r. czytamy o wysiedleniach Żydów i zbrodniach w miejscowościach podwarszawskich:
Miłosna
Dn. 27 III o brzasku dnia zaczęli Niemcy „ewakuację” Żydów z Miłosnej. Tam już była doszła wieść o maltretowaniu Żydów okuniewskich. O 6 z rana zgromadzili się Żydzi na rynku. Niemcy pozabierali Żydom pieniądze, co cenniejsze rzeczy. Zastrzelili kupca Zylbermana Szymona za to, że powiedział, że nie ma pieniędzy i znaleziono u niego 5 zł. Również i tu pozwolili Niemcy na umieszczenie chorych i dzieci na furmankach.
Biuletyny były wydawane od przełomu marca i kwietnia 1942 roku do rozpoczęcia wielkiej akcji likwidacyjnej w lipcu tego roku. Pierwszy z dnia 27 marca 1942 roku pt. Ludność żydowska pod znakiem fizycznej zagłady! informuje m.in. o wywózce do obozu zagłady w Bełżcu Żydów m.in. z getta lubelskiego, getta tranzytowego w Izbicy Lubelskiej, Rawy Ruskiej, Biłgoraja i Lwowa.
Zachowało się piętnaście numerów biuletynu. Zawierają informacje o aktach przemocy, morderstwach i egzekucjach dokonywanych przez Niemców wobec ludności żydowskiej na okupowanych ziemiach polskich, m.in. w takich miejscowościach jak: Warszawa, Lublin, Chełm Lubelski, Hrubieszów, Zamość, Szczebrzeszyn, Rejowiec, Trawniki, Kraków, Opole, Tarnów, Rzeszów, Sosnowiec, Zawiercie, Dubienka, Otwock, Tłuszcz, Włodawa i in. Pojedyncze informacje dotyczyły sytuacji ludności żydowskiej w innych krajach: Holandii, Szwajcarii, Francji. Notatki te mają najczęściej krótką formę i zawierają tylko dane o przybliżonej dacie wydarzenia i liczbie ofiar; sporadycznie zamieszczano w nich fragmenty relacji czy listów.
źródło: Archiwum Ringelbluma
źródło: Archiwum Ringelbluma
Biuletyn Oneg Szabat, 24 czerwca 1942 roku
Akcja wymordowania Żydów w Polsce postępuje szybko naprzód. Obok Chełmna k. Koła i Bełżca zainstalowano jeszcze jedną mordownię w Sobiborze 36 km od Chełma Lubelskiego. (…) Pod płaszczykiem eksploatacji siły roboczej Żydów dokonywana jest najstraszniejsza zbrodnia wszystkich czasów.
Pierwsze dwa numery biuletynu ukazały się w dwóch wersjach językowych: w jidysz i po polsku, kolejne sześć biuletynów zostało napisanych po żydowsku, a następne siedem tylko po polsku.
Biuletyny były przedrukowywane, nieraz dosłownie, przez część prasy podziemnej, przede wszystkim przez pisma organizacji Dror he-Chaluc i Ha-Szomer ha-Cair. Biuletyny z 3 i 12 kwietnia 1942 r. znajdują się w aktach Delegatury Rządu Rzeczypospolitej na Kraj, co potwierdza kontakty Oneg Szabat z polską konspiracją.
